АКШлык мыйзам чыгаруучулар жана укук коргоочулар Tufts университетинин түрк докторанты жана Fulbright стипендиаты Румейса Өзтүрктүн Израилди сынга алгандан кийин камакка алынышын кескин айыпташты. Алар бул окуяны сөз эркиндигине жана жарандык укуктарга болгон коркунучтуу чабуул катары баалашты.
Өзтүрк күндүзгү жарыкта беткапчан федералдык агенттер тарабынан кармакка алынды. Жетекчилер аны Палестинанын каршылык көрсөтүү тобу ХАМАСты колдогон иш-аракеттерге катышкан деп айыпташууда. Бирок анын үй-бүлөсү жана жактоочулары бул айыптоолорду кескин четке кагышууда.
Мичиган штатынын демократ өкүлү Рашида Тлаиб бул камакка алууну катуу сынга алып, өкмөттүн кысымынын күчөгөнүн билдирди.
«Трамптын администрациясы адамдарды көчөлөрдөн уурдап жатат», – деп жазды Тлаиб Instagram баракчасында. «Алар муну палестиналыктардан жана укук коргоочулардан баштап жатышат... бирок ушуну менен эле токтоп калбайт. Андан кийин экологиялык активисттер, аборт укугун коргоочулар, фирмалардын ач көздүгүнө каршы чыккандар, профсоюз мүчөлөрү жана 2025-жылкы долбоорго каршылык көрсөткөн башкалар бар», – деп кошумчалады.
Сенатор Элизабет Уоррен да администрациянын аракеттерин сынга алып, булардын жарандык эркиндиктерге жасалган чабуулдун бир бөлүгү экенин айтты.
«Бул камакка алуу жарандык эркиндиктерди чектөөнүн коркунучтуу үлгүсүнүн акыркысы», – деген Уоррен «Трамптын администрациясы мыйзамдуу статусу бар студенттерди бутага алып, адамдарды коомчулуктарынан мыйзамсыз чыгарып жатат. Бул биздин Конституцияга жана негизги эркиндиктерибизге кол салуу болуп саналат жана биз ага каршы күрөшөбүз»,-деп айтты.
Түркиянын Вашингтондогу элчилиги, Өзтүрктүн камакка алынышына байланыштуу кырдаалды тыкыр көзөмөлдөп жатканын, АКШ жетекчилери менен байланыш түзүлүп, бардык аракеттер көрүлүп жатканын билдирди.
‘Тынчсыздандыруучу кысым’
Укук коргоо уюмдары да ушул тынчсызданууларды кайталады. Америка-Ислам мамилелер кеңешинин Массачусетс бөлүмүнүн (CAIR-MA) аткаруучу директору Тахира Аматул-Вадуд, Өзтүрктүн камакка алынышын «уурдоо» жана академиялык эркиндикке чабуул катары сыпаттады.
«Биз жаш мусулман студенттин беткапчан федералдык агенттер тарабынан күндүзгү жарыкта алынып кетишин кескин айыптайбыз», – деди Аматул-Вадуд. «Бул тынчсыздандыруу жараткан коркунучтуу кысым сөз эркиндигине жана академиялык эркиндикке түздөн-түз чабуул болуп саналат. Массачусетс тургундары муну түшүнүшү керек – федералдык өкмөт, биздин өлкө Палестинадагы геноцидге шериктеш дегендердин оозун жабуу үчүн катаал чараларды көрүп жатат. Биз Румейса Өзтүрктүн тез арада коопсуз бошотулушун жана анын камакка алынышы боюнча толук ачык-айкындуулукту талап кылабыз».
Өзтүрк шейшемби күнү кечинде Массачусетс штатынын Сомервилл шаарындагы үйүнүн жанынан Рамазан ифтарына бара жаткан жеринен АКШнын Иммиграция жана Бажы кызматынын (ICE) кызматкерлери тарабынан камакка алынды.
Анын камакка алынышы Израилди колдогон активисттердин палестиналык студенттерди жана активисттерди бутага алган Canary Mission веб-сайтындагы үгүтүнөн кийин болду. 2024-жылы Өзтүрк Tufts Daily гезитине макала жазып, окуу жай жетекчилигин Палестинадагы геноцидди таанууга жана Израиль менен байланышы бар компанияларга инвестиция салуудан баш тартууга чакырган.
Өзтүрктүн кармалышынын видеосу интернетте кеңири таралып, видеодо беткапчан кишилер Өзтүрк эч кандай каршылык көрсөтпөгөнүнө карабай анын колуна кишен салып жатканын көрүүгө болот.
Палестинаны колдогон студенттерге кысым
Өзтүрктүн кармалышы Трамптын администрациясы Палестинаны колдогон студенттер менен академиктерге кысымын күчөтүп жаткан учурга туш келди.
8-мартта жетекчилер Колумбия университетинин студенти жана палестиналык белгилүү активист Махмуд Халилди камакка алган. Трамп камоону кубаттап, мунун "көпчүлүктүн биринчиси" болорун айтты.
Трамп Халилди ХАМАСты колдогон деп айыптады, бирок Халил каршылык көрсөтүү тобу менен эч кандай байланышы жок экенин кескин четке какты.
Халилдин камакка алынышынан бир нече күн өткөндөн кийин Жоржтаун университетинин индиялык изилдөөчүсү Бадар Хан Сури да камакка алынган. Анын адвокаты Суринин камакка алынышы анын жубайынын палестиналык экендигине байланыштуу болгонун айткан.
Сури камакка алынгандан кийин жетекчилер Палестинаны жактаган дагы бир студент Момоду Таалды колго түшүп берүүнү эскертишкен.
25-мартта болсо Колумбия университетинин дагы бир палестинаны жактаган студенти Юнсео Чунг жетекчилер анын үйүн кайра-кайра тинтүүгө алганын айтып, Трамптын администрациясын сотко бергенин жарыялады.
