Таиланд менен Камбоджа АСЕАН саммитинде Трамптын катышуусунда кеңейтилген ок атпоого кол коюшту
Ок атышууну токтотуу келишимине чек арадагы кагылышууларда 48 адам каза болуп, миңдеген адамдар жер которгондон бир нече ай өткөндөн кийин кол коюлган.
Таиланд менен Камбоджанын лидерлери жекшемби күнү АКШ президенти Дональд Трамптын катышуусунда, эки өлкөнүн чек ара жаңжалын токтотуу максатында жаңы келишимге кол коюшту. Трамп июль айында бул кагылышууну токтотуу үчүн ортомчулук кылган.
Бул келишимге Куала-Лумпурда өткөн Түштүк-Чыгыш Азия Улуттары Ассоциациясынын (ASEAN) саммитинде Трамптын келиши менен дароо эле кол коюлду.
Келишим үч ай мурун жетишилген убактылуу тынчтык келишиминин негизинде түзүлдү. Ал кезде Трамп эки өлкөнүн ошол кездеги лидерлерине чалып, жаңжалды токтотууга чакырган, болбосо Вашингтон менен болгон соода сүйлөшүүлөрү токтотулушу мүмкүн экенин эскерткен.
“Эки өлкө тең бардык жаңжалдарды токтотууга жана жакшы коңшулук мамилелерди курууга макул болушту,” – деди АКШ президенти Дональд Трамп кол коюу аземинде. Анын жанында Малайзиянын премьер-министри Анвар Ибрагим, Камбоджанын премьер-министри Хун Манет жана Таиланддын премьер-министри Анутин Чарнвиракул да болушту.
47-ASEAN саммитинде кол коюлган бул келишимдин алкагында Камбоджанын 18 согуш туткуну бошотулат.
“Бул келишимдин негизинде, Малайзия сыяктуу ASEAN өлкөлөрүнүн байкоочулары тынчтыкты камсыздоо жана анын узакка созулушун көзөмөлдөө үчүн тартылат,” – деди Трамп.
“Биз эки өлкө менен тең көптөгөн соода иштерин жүргүзөбүз. Бул сооданы аларды согуштан алыс кармоо үчүн колдонушубуз керек, бирок бул узак мөөнөттүү тынчтык болот,” – деп кошумчалады Трамп.
Камбоджанын премьер-министри Хун Манет Трампка ыраазычылык билдирип, анын тынчтыкты камсыздоодогу аракеттери үчүн АКШ президентин Нобель Тынчтык сыйлыгына көрсөттү.
Таиланддын премьер-министри Анутин Чарнвиракул да катышкан лидерлерге ыраазычылык билдирип, бул декларация “айырмачылыктарды тынчтык жолу менен жана эгемендүүлүк менен аймактык бүтүндүктү толук урматтоо менен чечүүгө болгон жалпы эркибизди чагылдырат” деп айтты.
Таиланд менен Камбоджанын 817 чакырымдык чек арасынын такталбаган аймактары боюнча чыңалуу июль айында беш күндүк кандуу жаңжалга алып келген.
Беш күндүк согушта кеминде 48 адам каза болуп, эки тараптан жүз миңдеген адамдар убактылуу жер которууга мажбур болушкан. Бул акыркы ондогон жылдардагы эң оор кагылышуу болгон.
Трамп менен Анвар ортомчулук кылган тынчтык келишими согушту токтотуп, эки тарап тең чыңалууну азайтуу чараларын көрүп келишет.
Чек ара талаштары мезгил-мезгили менен чыңалууга себеп болууда
Таиланд менен Камбоджа 800 чакырымдан ашык чек араны бөлүшөт. Талаш-тартыштар негизинен 1907-жылы Франциянын колониялык башкаруусунда түзүлгөн картадан келип чыгат. Камбоджа бул картаны аймакты талап кылуу үчүн колдонсо, Таиланд анын так эместигин белгилеп келет.
Февраль айында Камбоджанын аскерлери жана алардын үй-бүлөлөрү талаштуу аймактагы байыркы храмга кирип, Камбоджанын улуттук гимнин ырдашкан. Бул окуя Таиланддын аскерлери менен кыскача талаш-тартышка алып келген.
Эң белгилүү жана кандуу кагылышуулар 1000 жылдык тарыхы бар Преах Вихеар храмында болгон.
1962-жылы Эл аралык Сот бул аймакты Камбоджанын аймагы деп таанып, бул чечим эки өлкөнүн мамилесинде чоң кыйынчылык жараткан.
2011-жылы Камбоджа сотко кайра кайрылып, армиялар ортосундагы кагылышуулардан кийин 20 адам каза болуп, миңдеген адамдар жер которууга мажбур болгонун себеп көрсөткөн.
2013-жылы сот бул чечимди кайрадан тастыктаган, бул болсо Таиландды дагы эле тынчсыздандырып келет.