Британиянын премьер-министри Кейр Стармер 2003-жылы Тони Блэрдин АКШ баштаган коалициянын Иракка басып киришин колдогон бир нече учурларды кошпогондо, лейбористтердин согушка каршы позициясына карабастан, Израилдин Газадагы палестиналыктарды ырайымсыз түрдө кыруусун геноцид катары мүнөздөөдөн тайсалдап жатат.
Ipsosтун акыркы сурамжылоосу боюнча британиялыктардын 73% шартсыз ок атышпоону колдоп, коомчулуктун 60% Израиль согушта чектен чыгып кетти деп эсептесе да, Стармер көпчүлүктүн мындай пикирине көз жумуп, Блэрдин тушундагы саясатты кайталап жатат.
Коомдук пикир менен өкмөттүн саясатынын ортосундагы мындай кескин айырмачылык Британиянын моралдык артыкчылыктары жана өлкөнүн тышкы саясаты улуттук кызыкчылык үчүн кызмат кылабы же чет элдик оюнчулардын кызыкчылыктары үчүн кызмат кылабы деген олуттуу суроолорду жаратат.
Коомчулуктун пикири: Жүйөөлүү ойдун резонанстуу үнү
Лейбористтердин партиясынын шайлоочулары да Стармердин режими тарабынан чыккынчылыкка дуушар болушканын сезүүдө. YouGovдун февраль айында чыккан отчетуна караганда, лейбористтердин шайлоочуларынын 83 пайызы Израилдин согушту токтотуусун каалашкан.
Парламентте Лейбористтик партиянын жетекчилигинин ок атышууну токтотуу боюнча резолюцияны колдоодон баш тартуусу жана андан кийин 2023-жылдын ноябрында бир катар депутаттардын отставкага кетиши партиядан шайлоочуларды ого бетер алыстатты.
Стармер башчылык кылган өкмөттүн Израилге чыңалууну азайтуу үчүн кысым көрсөтүүгө күчү жетпегени, британиялыктардын өкмөттүн кемчиликтерин көбүрөөк түшүнүп, коомчулуктун 40 пайызы Стармердин жана лейбористтердин өкмөтүнүн ишин шалаакы деп баалаганга жол берди.
Элдин 35 пайызы Стармердин ишин жаман деп баалаганы үчүн нааразылык күчөөдө.
Натыйжада өлкөдө Газада ок атышууну дароо токтотууну талап кылган жүз миңдеген адамдар катышкан кеңири демонстрациялар өттү. Көчөлөрдөгү эң кеңири тараган ураандар «Курал сатууну токтоткула», «Дароо ок атышпоо» жана «Палестина үчүн адилеттүүлүк» болду.
Бул нааразылык акциялары аберрация эмес, ар кандай саясий, диний жана маданий тектердин өкүлдөрү болгон британ коомчулугунун көпчүлүгү тарабынан бекитилген билдирүүсү болгон.
Өкмөттүн позициясы: Элге эмес, союздаштарга ыңгайлуу саясат
Лейбористтердин партиясынын манифестинде көз каранды эмес Палестина мамлекети палестиналыктардын «ажырагыс укугу» экендиги ачык-айкын белгиленген. Партия ошондой эле эки мамлекеттүү чечимди колдоону убада кылган.
Бирок иш жүзүндө Лейбористтик өкмөт БУУда дипломатиялык калыстык, курал-жарак сатуу жана көптөгөн эл аралык эксперттер геноцид деп мүнөздөгөн кырдаалга туш болгон, курчоого алынган Палестинага эмес, Израилдин согуштук машинасына колдоо көрсөтүү саясатын жүргүзүп келет.
Улуу Британиянын БУУнун Башкы ассамблеясында ок атышпоо боюнча резолюцияларга добуш берүүдө дайыма калыс калуусу өлкөнү эл аралык коомчулуктан обочолонтууда, анткени дүйнө жүзү боюнча адилеттикке чакырыктар күчөп баратат.
Израиль өзүн-өзү коргоо үчүн көп сандагы жайкын тургундарды өлтүрүшү мүмкүн деген орунсуз дипломатиялык риторика бардык жерде четке кагылды. Тышкы иштер министри Дэвид Лэмми британ жарандарын тынчтандыруу максатында Израилге 350 курал сатуу лицензиясынын 30у токтотулганын жарыялады. Бирок бул кадам коомчулукту ынандыра алган жок. Бул көбүрөөк көз боёочулук аракет деп бааланды.
Бөлүнгөн парламент
Газадагы кан төгүүнүн үрөй учурган сүрөттөрү көптөгөн Европа өлкөлөрүн Израилге карата саясатын кайра карап чыгууга мажбурлады. Испания, Норвегия жана Ирландия өңдүү өлкөлөр Палестина мамлекетин таанып, АКШнын жана анын Израилди колдогон өжөр союздаштарынын агрессивдүү аскердик аракеттерине баш ийбестен, Палестина үчүн адилеттүүлүктү талап кылган глобалдык чакырыктарга шайкеш келген альтернативдүү жолду белгилешти.
Улуу Британия өкмөтүнүн Израилди согуш кылмыштары үчүн жоопко тартууну жана Газага каршы согушту токтотуу үчүн глобалдык аракеттерге кошулууну каалабаганы анын ички жана чет өлкөдөгү аброюна доо кетирүүдө. Анын ар кандай чыр-чатактардагы бейтарап ортомчу катары потенциалдуу ролу да күмөн жарата турган абалга келди.
2024-жылдын октябрында YouGov EuroTrack сурамжылоосу Батыш европалыктар Иран менен толук масштабдуу согуш болгон учурда да Израилге аскердик жардам берүүгө каршы экендиктерин көрсөткөн, британ коомчулугу да ушундай маанайда. Бул олуттуу өзгөрүү Израилдин пропагандасынын ийгиликсиздигин гана эмес, адилеттүүлүктү коргой албаган жана Израиль сыяктуу баш ийбеген күчтү ооздуктай албаган Батыш мамлекеттеринин алсыз жактарын да ачыкка чыгарууда.
Улуу Британияда өкмөткө болгон ишеним коркунуч алдында турат жана андан аркы пикир келишпестик коомдук биримдикке орду толгус зыян алып келиши мүмкүн, анткени Стармердин аракетсиздиги аны каалабаса да мусулмандарга карата примитивдүү жек көрүү жана кастык сезими бар көмүскө сионисттик жана ашкере оңчул күчтөр менен байланыштырууда.
Азырынча Стармер администрациясы жогорку деңгээлдеги 50 парламент мүчөсүнүн отставкаларын каттады, анын ичинде мэрлер Садик Хан жана Энди Бернхэм сыяктуу көрүнүктүү лейбористтик ишмерлер, ошондой эле Шотландиянын да Лейбористтик партиясынын лидери Анас Сарвар бар. Көптөгөн башка лидерлер да өткөн жылдын 7-октябрынан бери «телефондорубузда түз эфирде көрсөтүлүп жаткан геноцидке ачууланып, өзүбүздү алсыз сезип жатабыз» - дешти.
