Сөздөр маанилүү

Кара жана ак... Карама-каршы түстөр...

Ак: жарыктын чагылышы, спектрдин бардык түстөрүнүн айкалышы.

Кара: жарыктын жана түстүн абсолюттук жоктугу.

Биз кара жана ак деп аныктаган нерселер; мээбиздин электромагниттик толкундарды түс катары чечмелөөсүнөн келип чыккан кабылдоодон турат. Бул кубулуштарды кабыл аларыбыз менен аларды атап эле тим болбостон, алардын ар бирине сансыз маанилерди кошобуз.

Кызыл; сүйүү, интенсивдүүлүк, энергия, күч жана жашоо менен байланышкан. Жашыл болсо үмүт, ийгилик жана жаратылышты билдирет. Ак; тынчтык, күнөөсүздүк, ишеним, тазалык, жарыктык жана ачыктык менен байланышкан. Биз да бул коннотацияларды карманабыз, анткени тынчтык ак желек же көгүчкөн менен көрсөтүлөт жана аялдар көбүнчө ак үлпөт көйнөкчөн үйлөнүшөт. Ал эми кара; коркуу, өлүм, караңгылык жана оору менен байланышкан.

Ак жана кара деген сөздөрдү сөздүктөн караганыбыда алардын биринчи маанилери; түстөр менен байланыштуу экенин көрөбүз, бирок түстөр сыяктуу карама-каршы түзүлүштөр болгон расаларды да билдирет. Ак жана кара расалар ортосундагы карама-каршылык түстөрдөн чыгып биздин расага болгон көз карашыбызды жана жалпы дүйнөгө көз карашыбызды калыптандырууну уланткан байыркы стигмаларды кошкон.

Бул маанилердин баары тил аркылуу сакталат. Англис жана испан тилдеринде караларга карата басмырлоо "кара" сын атоочтун маанилери жана баалуулуктары аркылуу уланган. Мындай дискриминация түстүн символдорун активдештирип эле тим болбостон кара расаны; бактысыздык, маргиналдаштыруу, мыйзамсыздык, саясий туура эместик, мажбурлоо, кулчулук, кир жана кылмыштуулук менен байланыштырган расалык стигма менен, бул символдорго кандай дискриминациялык нюанстар кошула турганын да аныктайт.

Бул маанилердин баарын ишке ашырган элементтердин тизмесин түзүү кыйын, бирок биз аң-сезимсиз түрдө кара сөзгө сын атооч катары берген дискриминациялык маанини сүрөттөөгө кээ бир мисалдар жетиштүү.

Кара кой (көбүнчө өзүн башкача сезген үй-бүлө мүчөсү), кара биржа (мыйзамсыз базар), кара тизме (коркунучтуу же кастык деп эсептелген адамдардын же мекемелердин тизмеси), кара юмор (сатиралык, сезимтал жактарда адепсиздик), кара магия (зыяндуу максаттар үчүн жасалган)…

Испанча "карага айлануу" (ponerse negro) деген сөз булгануу же ачууланууну билдирет. Ошол эле учурда “trabajar en negro” (каттоосуз иштөө), “trabajar como un negro” (кул сыяктуу иштөө) жана “trabajo de negro” (кул жумушу) сыяктуу сөздөр колониялык мезгилдеги кулдар дуушар болгон колонизаторлукка түздөн-түз байланыштуу.

Бул сөздөрдү козгогон себептерди унутуп калганыбыз ачык көрүнүп турат, ал эми расага келгенде маселе курчуйт, испан тилиндеги раза негра (кара теги) же англис тилиндеги Black people (кара адамдар) жөнүндө сөз болгондо өзгөчө сезимтал болуп калат.

Натыйжада, негр же кара сыпат алып келе турган басмырлоону жеңилдетүү үчүн жумшартуучу сөздөр ишке кирет. Тилекке каршы, бул сөздөр ийгиликтүү чечим сунуш кыла албайт.

Мисалы, “түстүү адамдар” деген сөзү дүйнөнү актар ​​жана түстүү адамдар деп бөлүп, ар кандай этникалык топторду жана расаларды бириктирип, бул абалдын ал инсандарга көбүрөөк оң мамиле кылууну билдирет деген ойду жаратуу менен актарды коргоодо.

Түстүү адамдар деген сөзүнүн бүдөмүк мүнөзү афро-америкалык, афро-кариб жана афро-тектүү сыяктуу афро префикси менен башталган башка тилдик формаларды пайда кылды. Бул терминдер бүгүнкү күндө кеңири колдонулат жана адамдардын тегине көбүрөөк көңүл буруп, теринин түсүнө азыраак басым жасайт.

Бирок чыныгы көйгөй жалпысынан Кара расаны кандай атаганыбызда эмес, индивидуалдыкка кандай мамиле кылганыбызда, б.а Кара расаны ушинтип атаганыбызда.

Бул жерде биздин расалык көз карашыбыз пайда болот, ошондуктан колдонулган сөз көбүрөөк терс мааниге ээ болот.

Англис тилинде дайыма мазактоо катары колдонулуп келген жана зомбулук, басмырлоо жана расизм менен байланыштырган N-сөзүнө стигма ушунчалык көп болгондуктан, ал тыюу салынган сөзгө айланган.

Чындыгында англис тилиндеги эң кемсинткен жана сезимтал сөздөрдүн бири болгон бул сөз айтылбай калып, “N менен башталган сөз” деп аталып калды. Анын сыңарындай, англис тилинде учурда терс мааниге ээ болбогон, бирок өткөндө терс мааниге ээ болгон "кара" деген сөз бар. Бирок, ал сөз бул жерде айтылган бардык мисалдар сыяктуу эле терс стигманы камтыйт.

Испан тилинде болсо негр деген сөздөн тышкары, мулато (мулатто) же морено (кара тору) сыяктуу башка ысымдар да колдонулат. Негрди кемсинткен, нейтралдуу же боорукер мааниде колдонсо болот, бирок кээ бир контексттерде негр N менен башталган сөздүн синоними болуп эсептелет, бирок нарк масштабында эквиваленттүү эмес.

Испан тилинде дискриминациялык колдонуу; бул контекстке, кайрылуучуларга жана сүйлөөчүнүн ниетине жараша болот. Бирок англис тилиндеги "N-сөзгө" контекст таасир этпейт, анткени сөздүн өзү терс мааниге ээ.

N-сөзгө тыюу салуу америкалыктарды же жалпысынан англисче сүйлөгөндөрдү социалдык расизмди жок кылууга алып келдиби? Бул суроого жооп берүү өтө кыйын эмес, жооп: таптакыр жок.

Демек, англисче сүйлөгөндөр испан тилинде сүйлөгөндөргө караганда расистпи? Мен буга жооп берүүгө татыктуу суроо деп да ойлобойм. Себеби буга жооп; Дискриминация анын кандайча ойлонулганына жана кандай кабыл алынганына жараша болот жана бул бардык реалдуулуктарда бирдей эмес.

Кимдир бирөө азыраак же көбүрөөк расист болушу мүмкүнбү? Кимдир бирөө аздыр-көптүр чынчыл болушу мүмкүнбү? Н-сөздү айтпай бир сөздү жок кылуу, башкача айтканда символдук түрдө көмүү бул каралоону жок кылбасын көрдүк. Сөздү жумшартуу ("түстүү" сыяктуу) же аны тыюу катары кароо этикеттери көбүнчө өзгөрүп турат, демек ал циклдик мүнөзгө ээ. Өтө күчтүү терс мааниге ээ болгон сөз көп колдонулганда бул нюансты жарым-жартылай же толугу менен жоготот.

Менимче, күрөш бир сөзгө же сөз айкашына каршы болбошу керек. Тилдин элементтерине цензура жана тыюу салуу; расалык, гендердик же кандайдыр бир дискриминация маселелерин чечпейт.

Эгерде дискриминациялык ниет болсо, тилге тыюу салуулардын эч кандай пайдасы жок, анткени ал тилде сүйлөгөн коомчулук өзүн билдирүүнүн жана басмырлоонун башка жолдорун издейт.

Социалдык жандыктар катары теңсиздиктин бардык формаларына көңүл бурууга көңүл буруу аркылуу күрөш жүргүзүү керек. Ушундайча бул бизге сүйлөө жолубузду стигмалардан жана дискриминациядан тазалоого жардам берет.

Белгиленген терминдердин жана башка көптөгөн сөздөрдүн көйгөйү – биз аларга таңуулаган терс пикирде. Сөздөр биздин күзгүбүз. Ал эми чечим ошол күзгү коомго чагылдырган сүрөттү бузууда эмес, күзгү дагы да кооз нерселерди чагылдырышы үчүн керектүү өзгөрүүлөрдү жасоодо.

19-кылымдын аягында Кубанын эң улуу интеллигенти Хосе Марти «Менин расам» деген эссесинде: «Адам актан, моңгелден, карадан артык» деп жазган. Анан дагы мындай деп улантат: «Адамдарды бөлгөн, аныктаган, бөлүп турган же бурчка салгандын баары адамзатка каршы күнөө».

Күндөрдүн биринде адамзат катары баарыбыз бул сөздү кабыл алсак, бири-бирибиздин атыбызды кайсы сөз менен койгонубуз маанилүү эмес. Бирок ага чейин биз кабыл алышыбыз керек болгон бир чындык бар: Сөз маанилүү.