Глобалдык Сумуд флотилиясындагы түрк активисттери Израилдин эл аралык сууларда мыйзамсыз кармоосунан кийин физикалык жана психологиялык зомбулукка, расалык кемсинтүүлөргө жана коркутууларга туш болгонун билдиришти. Бул окуя боюнча түрк прокурорлору иликтөөнү улантууда.

Израиль эл аралык сууларда чабуул жасап, кармаган жардам флотилиясындагы активисттерди ташыган учак ишемби күнү Стамбул аэропортуна конду.

Израилдин Эйлат шаарындагы Рамон аэропортунан чыккан учак жергиликтүү убакыт боюнча саат 15:50дө (1250 GMT) Стамбулга келди.

Гуманитардык флотилиядагы 137 адам, анын ичинде 36 түрк жана 23 малайзиялык жаран, бул каттам менен келди.

Израилден Стамбулга жеткирилгенден кийин активисттер Стамбулдагы Соттук-медициналык институтка ден соолук текшерүүсү үчүн жөнөтүлүп, андан соң күбө катары прокурорлорго көрсөтмө беришти.

‘Кишендөө, тепкилөө’

Хашмет Языжынын айтымында, алардын кемеси эл аралык сууларда учкучсуз учуучу аппараттар тарабынан бомбаланып, физикалык жаракаттарга жана кеменин бузулушуна алып келген.

Израилдин чабуулчу кайыктары кемени коркутуп, чөктүрүүгө аракет кылышкан, андан кийин десанттар кемеге кирип, аны басып алышкан.

Языжы активисттер Ашдод портунда үч саат бою колдору артына байланган абалда, баштарын жерге караткан абалда бетон полдо отурууга мажбур болушканын айтты.

“Улуулар жана алсыздар бул абалда сааттап тура албаганда, алардын баштарын жерге тебүү менен караттырып, сажда абалында кишендеп, бир-эки саат күттүрүштү,” - деп кошумчалады ал.

Языжы түркчө көрсөтмө бергиси келгенде, жанында турган аял коопсуздук кызматкери: “Жаман түрк, сенин жытың жаман,” - деп айтканын билдирди.

Активисттер аны расизмге айыптаганда, алар коркутууга туш болушкан.

“Алар бизден эмне үчүн Израилдин аймагына уруксатсыз киргенбизди сурашты. Мен аларга: ‘Биз Израилдин аймагына кирген жокпуз; сиздер бизди эл аралык суулардан күч менен алып келдиңиздер,’ - деп айттым. Алар бизден эмне үчүн Газага бара жатканыбызды сурашты. Мен ал жакта геноцид болуп жатканын, балдарды өлтүрүп жатышканын, биз гуманитардык жардам алып бара жатканыбызды жана эл аралык мыйзамдарга ылайык Газага жөнөгөнүбүздү айттым,” - деди Языжы.

Ал үч баракка кол коюуну талап кылышканын, бирок иврит тилин билбегендиктен кол коюудан баш тартканын айтты.

‘Израилдик күчтөр активисттердин акчасын уурдаган’

Бекир Девели активисттер Израилдин аскерлери тарабынан психологиялык жана физикалык зомбулукка туш болгонун айтты.

Ал колдору артына катуу кишенделип, көгөргөнүн билдирди.

Девели кармалгандан эки күндөн кийин гана тамак берилгенин, бирок төрт күн бою суу берилбегенин, суусундук сураганда физикалык зомбулукка туш болгонун айтты.

“Биз намаз окууга аракет кылганда, алар кийлигишти,” - деп кошумчалады ал, жеке буюмдары, анын ичинде акчасы Израилдин күчтөрү тарабынан уурдалганын айтты.

Месут Чакар кармалгандан кийин портко жеткенде, аларды ысык асфальтта баштарын жерге караткан абалда бир саатка жакын күттүрүшкөнүн айтты.

Ал ошол учурда кемедеги досу Мустафа Чакмакчынын колу сынганын билдирди.

“Ал жактагы европалык жарандарга мындай мамиле жасашкан жок. Алар түрк жарандарын гана кемсинтип, кордошту. Менин жеке буюмдарымдын айрымдарын да уурдап кетишти,” - деди Чакар.

Ал эки саат бою тар, тор сыяктуу унаада ташылып, андан кийин Израилдин түрмөсүндө эки-үч саатка жакын ушундай эле жерде кармалганын, суу берилбей, үч күндүк камакта дааратканадагы крандан суу ичүүгө мажбур болушканын айтты.

Ал австралиялык жаранды суракка алып, сабашканын билдирди.

“Астмасы бар эки активист дем ала албай кыйналып жатышты. Аларга эч кандай дары-дармек берилген жок. Ошондой эле, бизди ар эки саат сайын ойготуп, түрмөнүн ар кайсы жерлерине көчүрүп турушту,” - деди Чакар.

Ал Израилдин Улуттук коопсуздук министри Итамар Бен-Гвир түрмөгө келгенин, андан кийин активисттерди торлорго жана камераларга бөлүп, аларды тез-тез башка жерлерге көчүрүп турушканын айтты.

Алар активисттердин алдында тамеки чегип, күлүп, сүрөт жана видеолорду тартышканын кошумчалады.