Трамп Азия сапарында соода жана саясий тирешүүлөргө карабастан Си менен жолугушууну пландаштырууда

АКШнын президенти Дональд Трамп ушул аптада Азияга чоң иш сапарына даярданып жатат. Анын дүйнөлүк экономика үчүн чоң мааниге ээ болгон Кытай лидери Си Цзиньпин менен күтүлүп жаткан жолугушуусуна бардык көңүл бурулууда.

Трамп шаршемби күнү Малайзия, Япония жана Түштүк Кореяга «чоң сапарга» чыгаарын жарыялады. Бул анын Ак үйгө кайтып келгенден берки тарифтер жана геосаясий тирешүүлөр менен коштолгон Азияга биринчи сапары болмокчу.

Сапардын чоо-жайы азырынча белгисиз бойдон калууда. Ак үй аз маалымат таратты жана Трамп Түштүк Кореяда Си Цзиньпин менен пландаштырылган жолугушуусу уланып жаткан чыңалуудан улам «болбой калышы мүмкүн» деп эскертти.

Буга карабастан Трамп дүйнөнүн эң ири эки экономикасынын ортосундагы кыйратуучу соода согушун токтотуп, Кытай менен «жакшы келишимге» баргысы келерин ачык айтты.

Кабыл алуучу өлкөлөр 79 жаштагы лидердин ырайымына ээ болуу жана тарифтер жана коопсуздук боюнча жардам алуу үчүн эң жакшы келишимдерди камсыз кылуу ниети менен кызыл килемин жаюуга даярданып жатышат.опсуздук жардамдары боюнча эң жакшы келишимдерди алууга аракет кылышат.

Малайзия жана Япония

Трамптын биринчи аялдамасы 26-28-октябрга белгиленген Түштүк-Чыгыш Азия мамлекеттеринин ассоциациясынын (АСЕАН) саммити үчүн Малайзия болот. Трамп биринчи президенттик мөөнөтүндө бир нече жолу бул жыйынга катышпай койгон.

Трамптын Малайзия менен соода келишимине кол коюусу күтүлүүдө. Андан да маанилүүсү, ал Нобель Тынчтык сыйлыгына талапкерлигин көздөп жатканда Таиланд менен Камбоджанын ортосунда тынчтык келишимине кол коюлушуна күбө болот.

Малайзиянын премьер-министри Анвар Ибрагим шаршемби күнү: «Президент Трамп Таиланд менен Камбоджанын ортосундагы тынчтык сүйлөшүүлөрүнүн оң натыйжаларын көргөндө ыраазы болот»,-деди.

АКШ лидери саммиттин алкагында Бразилиянын президенти Луис Инасио Лула да Силва менен да жолугуп, бир нече айга созулган чыңалуудан кийин мамилени жакшыртаары күтүлүүдө.

Трамптын кийинки аялдамасы Япония болуп, ал жерде ушул аптада өлкөнүн биринчи аял премьер-министри болуп дайындалган консерватор Санае Такайчи менен жолугушуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болот.

Трамптын «АКШны тытып жатышат» деп мүнөздөгөн адилетсиз соода дисбаланстарын оңдоо үчүн дүйнө жүзү боюнча көптөгөн өлкөлөргө киргизген эң катаал тарифтерден Япония буйтап өтүүгө жетишти.

 Ошол эле маалда Трамп Япониядан Орусиянын энергетикалык импортун токтотууну талап кылууда жана Токиону коргонуу чыгымдарын көбөйтүү боюнча батыштык союздаштары менен тил табышууга үндөөдө.

Си менен Түштүк Кореяда жолугушабы?

Сапардын кульминациясы Трамптын 29-октябрда Түштүк Кореяга Азия-Тынч океан экономикалык кызматташтык уюмунун саммитине келиши жана Си Цзиньпин менен жолугушуусу күтүлүүдө.

Трамп кызматка кайтып келгенден берки эки лидердин биринчи бетме-бет жолугушуусу Вашингтон менен Пекиндин ортосундагы соода согушун басаңдатышы мүмкүн. Анткен менен Бээжиндин сейрек кездешүүчү заттарды экспорттоого койгон чектөөлөрү Трамптын нааразычылыгын жаратты.

Трамп буга чейин жолугушууну жокко чыгарам деп коркутуп, жаңы тарифтерди жарыялаган. Бирок кийинчерээк ал дагы деле катыша турганын билдирди. Шейшембиде ал «балким андай болбой калат» деп белгисиз бойдон калды.

Шаршембиде ал Си менен «бардыгы боюнча» тил табышууга үмүттөнөрүн айтып, Кытай лидери Орусиянын президенти Владимир Путинди Украинадагы согушту токтотууга көндүрүүгө «чоң таасири» болушу мүмкүн экенин кошумчалады.

Бирок талдоочулар чоң жылыш күтпөй турганын эскертишти.

Брукингс институтунун улук илимий кызматкери Райан Хасс жолугушуу мамилелердеги бурулуш эмес, уланып жаткан процесстин бир бөлүгү болорун айтты.

Кабарларга караганда, өз алдынча соода келишимин түзүүнү көздөгөн Түштүк Корея Трампка өлкөнүн эң жогорку сыйлыгы болгон Мугунгхва орденин ыйгарууну карап жатат.

 Түндүк Корея да көңүл чордонунда болот. Бул өлкө шаршемби күнү, Трамптын сапарына бир нече күн калганда бир нече баллистикалык ракета учурган.

Трамп биринчи президенттик мөөнөтүндө бир нече жолу жолуккан Түндүк Кореянын лидери Ким Чен Ын менен дагы жолугууга үмүттөнөрүн билдирди, бирок Ак үйдүн дагы бир жолугушууну белгилегени тууралуу маалымат азырынча тастыктала элек.