ДҮЙНӨ
1 мүнөт окуу
«Дүйнө желим кризисинде»: Изилдөө жылына $1,5 триллион саламаттыкка зыян келтирээрин эскертет
The Lancet гезитинде жарыяланган жаңы изилдөө пластикалык (желим) булгануу ден соолукка жыл сайын 1,5 триллион доллардан ашкан зыян алып келээрин жана глобалдык сүйлөшүүлөрдүн алдында планетага да коркунуч туудурарын көрсөттү.
«Дүйнө желим кризисинде»: Изилдөө жылына $1,5 триллион саламаттыкка зыян келтирээрин эскертет
Таштандырылган пластмассалар жана башка материалдар Коломбодо деңизге агып кетпей турган суудагы тосмого чогултулат. / Reuters
4 Август 2025

Жекшемби күнү The Lancet медициналык журналында жарыяланган жаңы серептин жыйынтыгына ылайык, желимдин булгоосу жыл сайын 1,5 триллион доллардан ашык экономикалык жоготууларга алып келет, ден соолук маселелери менен байланышкан жана жашоонун ар бир этабында оору жана өлүм коркунучуна алып келет.

Изилдөөчүлөр: "Дүйнө пластикалык кризисте. Бирок бул сөзсүз боло турган нерсе эмес" деп белгилешти. Алар аба булганышы жана коргошундун таасирин азайтууда колдонулгандай, илимий негизделген, чыгымдарды үнөмдөгөн саясаттык чараларды, анын ичинде эрежелерди, көзөмөлдү жана каржылык стимулдарды сунушташат.

Бул изилдөөнүн жыйынтыктары БУУнун жетекчилиги астында дүйнөлүк желим келишимин иштеп чыгуу боюнча сүйлөшүүлөр Женевада кайра башталган учурда жарыяланды.

Желимди “адамзаттын жана планетанын ден соолугуна олуттуу жана өсүп жаткан коркунуч” деп атаган изилдөөдө, желим өндүрүшүнүн ылдамдап жаткандыгы эскертилет.

Изилдөөгө ылайык, желим өндүрүшү 1950-жылы болгону 2 миллион метрдик тоннадан 2022-жылы 475 миллион тоннага жеткен жана 2060-жылга чейин 1.2 миллиард тоннага жетиши күтүлүүдө.

Ошол эле учурда, 8 миллиард тонна желим калдыгы чөйрөдө топтолуп, анын көбү биологиялык ажыроого туруштук бергендиктен экосистемаларда кала берүүдө. Желимдин 10 пайыздан азы гана кайра иштетилет.

Бул жарыялоо БУУнун жетекчилиги астында өткөн жумада Женевада башталган Бешинчи Өкүлдөр комитетинин (INC-5.2) экинчи бөлүгүнүн сүйлөшүүлөрү менен дал келди. 5-августтан 14-августка чейин 170тен ашык өлкөнүн делегаттары желимдик булганууну азайтууга багытталган мыйзамдуу келишимди иштеп чыгуу үчүн аракет кылышат.

ТийиштүүTRT Global - Türkiye calls for global collaboration under 'Producing Health Model' at World Health Assembly

Иликте
Вьетнамда сел эки адамдын өмүрүн алып, ондогон жер көчкүлөр жүрдү
Газадагы ок атышпоого карабастан Израиль 2026-жылга коргонуу бюджетин 34 миллиард долларга көтөрдү
Бельгия өз аймагында жашаган 19 шектүү сириялык согуш кылмышкерин иликтеп жатат
АКШ саякаттоого тыюу салууну 30дан ашык өлкөгө кеңейтиши мүмкүн
Евровидение 2026 сынагындагы нааразычылык толкуну: Израилдин катышуусу нааразычылыкты жаратты
Петро: Колумбияны баңгизатка каршы күрөш шылтоосу менен коркутуп жатышат
Чыгыш Тынч океанда банги зат ташыганы айтылган кемеге жасалган кол салуусунда төрт киши каза болду
Азияда болгон жаан-чачындан кийин жардам жана куткаруу иштери улантылууда
Сурамжылоого караганда, европалыктардын дээрлик жарымы Трампты "Европа үчүн коркунуч" катары көрүшөт
Нетаньяху  аскердик катчысы Роман Гоффманды Моссаддын директорлугуна дайындады
Азербайжан: Британия менен коргонуу тармагындагы мамилелерде "жаңы барак ачылды"
Түркиянын коргонуу жана аэрокосмостук экспорту рекорддук көрсөткүчкө жетти
Орусия Евробиримдиктин активдерди тартып алуусу "согушка алып келерин" эскертти
Кытай Израилдин кол салууларына көңүл буруп, Газадагы ок атышпоону толук аткарууга чакырды
Путин Индияда: коргонуу, энергетика жана стратегиялык байланыштар алдыңкы планга чыкты