Жекшемби күнү эртең менен Ирандын ракеталары Израилдин аймагына гана эмес, анын илимий сыймыгынын жүрөгүнө чейин жетти.

Жашоо илимдери, физика жана химия боюнча ондогон жылдар бою изилдөө жүргүзгөн борбор болгон дүйнөгө таанымал Вейцман илим институту түздөн-түз соккудан катуу жабыркады. Израилдин расмий өкүлдөрү жана окумуштуулары бул окуяны тактикалык жана символикалык сокку деп аташууда.

Профессор Орен Шульдинер 16 жыл бою лабораториясы жайгашкан урандылардын жанында туруп, "Алар Израилдеги илимдин таажысына зыян тийгизе алышты" деди.

“Бул алар үчүн моралдык жеңиш”.

Чабуулда эч ким каза болгон жок, бирок анын таасири өтө оор болду. Эки имарат түздөн-түз жабыркады — биринде жашоо илимдеринин лабораториялары жайгашкан, экинчиси дагы эле курулуп жаткан. Ошондой эле ондон ашуун имараттар зыянга учурады.

“Бул көптөгөн адамдардын өмүр бою жасаган эмгеги болчу,” - деди профессор Сарел Флейшман. “Кээ бир лабораториялар толугу менен жок болду. Чындап эле, эч нерсе калган жок”.

Иран жооп кайтарууда

Көптөгөн жылдар бою Израиль Ирандын ядролук окумуштууларын жашыруун өлтүрүү аркылуу Тегерандын ядролук программасын кечеңдетүүгө же токтотууга аракет кылып келген. Акыркы чабуул менен Иран Израилдин илимий элитасын да бутага алууга даяр экенин билдиргендей болду.

1934-жылы негизделген жана Израилдин биринчи президентинин атынан аталган Weizmann институту дүйнөнүн эң мыкты изилдөө борборлорунун тизмесине кирет.

Израилдин биринчи компьютерин куруп, коргонуу өнөр жайы, өзгөчө Elbit Systems коргонуу фирмасы менен кызматташкан.

Талдоочу Йоэль Гузанскийдин айтымында, бул байланыш институтту бута катары тандоодо фактор болгон болушу мүмкүн.

«Институт Израилдин илимий прогрессинин символу», - деди Гузанский.

Ал эми Иран: «Эгер биздин илимпоздорубузду бутага алсаңыз, биз да силердикин бутага алабыз» деген билдирүү жөнөтүүдө.

Бул Иран Вейцман институтуна байланышкан окумуштууларды бутага алууга аракет кылган биринчи учур эмес.

2023-жылы Израилдин бийлиги, кампуста жашаган ядролук окумуштууга байкоо салуу жана өлтүрүүгө багытталган Иран менен байланышы бар деген планга бөгөт койгон. Оккупацияланган Чыгыш Кудстан бир нече палестиналык шектүүлөр кармалган.

Бирок азыркы чабуул мурдагы пландардан алда канча алдыга кетти.

Шульдинер урандыларды аралап бара жатып үнү титиреп: "Куткара турчу эч нерсе жок. Эч бир из калган жок. Биздин бардык иш токтоп калды. Калыбына келтирүү үчүн көп жылдар керек" деди.

Кампус дагы эле жабык бойдон калууда, окумуштуулар өз иштерин качан жана кантип уланта аларын баалоого аракет кылып жатышат. Талкалоодон тышкары, өз ара чабуулдар чыр-чатактын бурулуш учурун белгилейт: согуш талаасы азыр ракеталарды гана эмес, акылды да камтыйт.

“Бул биздин жарата ала турган илимге өтө чоң зыян келтирди,” - деди Шульдинер.